بخشی از متن مقاله ضمان معاوضي و آثار آن در قاعده ي (تلف مبيع قبل از قبض) :
سال انتشار : 1391
تعداد صفحات :37
در نظام حقوقی ایران و فقه امامیه عقد بیع, تملیکی است و مهمترین اثر آن یعنی انتقال مالکیت, اصولاً همزمان و با انعقاد عقد, حاصل میشود. اگر چه ممکن است ضمان حاصل از آن, بر عهدهی فروشنده (در تسلیم مبیع) و خریدار ( در تسلیم ثمن) باقی بماند. این ضمان, همان ضمان معاوضی است. ضمان معاوضی, التزام به پرداخت عوض معین, در مقابل معوض دریافتی و بالعکس است که تنها در عقود معاوضی ایجاد میشود. این قاعده اختصاص به بیع و مبیع نداشته و میتوان حکم آن را در مورد ثمن و سایر معاوضات غیر از بیع نیز تسری داد. مفاد قاعدهی «تلف مبیع قبل از قبض» این است که اگر عقد بیعی منعقد شود و مبیع, قبل از تسلیم از سوی بایع به مشتری, بدون تعدی و تفریط بایع تلف گردد, بیع منفسخ شده و خسارت متوجهی بایع خواهد بود که لازم است ثمن را در صورت اخذ, به مشتری بازگرداند؛ حتی اگر مالکیت مبیع به مشتری منتقل شده باشد. حکم قاعده با لوازم انتقال مالکیت همخوانی ندارد؛ اما با توجه به بقای ضمان معاوضی حاصل از عقد بیع, بر ذمّهی فروشنده, خسارت حاصل از تلف متوجهی او شده و با انفساخ عقد, نفس انتقال مالکیّت نیز از بین میرود و این فرمول, مورد پذیرش عرف عقلا است. ضمان معاوضی در نظامهای مختلف حقوقی پس از انعقاد قرارداد, گاهی به محض انتقال مالکیّت و زمانی با قبض و اقباض منتقل میشود.